Thirukkudandhai

ஆரா அமுதே அடியேன் உடலம் நின்பால் அன்பாயே,
நீராய் அலைந்து கரைய வுருக்குகின்ற நெடுமாலே,
சீரார் செந்நெல் கவரி வீசும் செழுநீர்க் திருகுடந்தை,
ஏரார் கோலம் திகழக் கிடந்தாய் கண்டேன் எம்மானே.

I uendelege nektarbylgjer
smeltar kroppen min
og vert til vatn
som flyt til deg
og løyser seg opp i elsken din,

fordi eg har sett deg
O herren som ligg i Tirukkudandhai
krinsa av gylne riskornaks
som viftar over frodige vatn
i fagre skapnader

-- Nammalvar

Thirukkudandhai er ein gamal by nær Thanjavur i sør-India. Familien til mor mi er frå det området, og eg har mange gode minner om vitjingar hjå oldeforeldra mine der. Dette verset er frå ein lovsong skriven av Nammalvar for omlag 1200 år sidan, om tempelet til Pallikkondar, eller Sarangapani-tempelet som det vert kalla. Ei kusine til mor mi, som er både songar og professor i musikkvitskap, har gjeve ut ei plate med ymse songar frå den tida, mellom anna denne. Songen er vakker.

Dikta skrivne av Nammalvar er med i hymnesamlinga Divya Prabandham som tamilske dyrkarar av Visjnu vyrder like mykje som Vedaene. I dei tidene vart religion, samfunn og mykje anna svært påverka av nordindisk kutlur. Djainsmen og buddhismen tok plassen til den gamle tamilske religionen. Dei tre tamilske kongehusa mista makta si i fleire hundreår. Fleire og fleire brahminar frå nord-India flytta sørover for å flykta frå muslimske innrykkingar. Mange nordindiske skikkar vart tekne i bruk, og mange tamilske sedvanar vart gløymde.

Det var ein mann som heitte Nathamuni, født mot slutten av 800-talet. Han var brahmin, frå ein familie som hadde flytta til Tamil Nadu for nokre hundreår sidan. Ein dag då han var i templet i Thirukkudandhai høyrde han denne lovsongen. Eg vil gjerne høyra fleire songar som Nammalvar har skrive, sa han. Nei, ingen der visste nokre av dei andre. So byrja Nathamuni å reisa rundt heile den tamiltalande verda, og frå kvart tempel henta han dikt som hadde vorte skrivne om det templet. Til sist hadde han nesten fire tusen, som han samla inn i Divya Prabandham.

Folk frå Thirukkudandhai er stolte av denne soga. Om ein vitjar Sarangapani-templet er det noko som er godt å hugsa. Tru meg, ein som seiar "Var det ikkje her at Nathamuni høyrde songen som starta han på heile den der Prabandham-samling greia?" får ei utruleg stor stjerne i margin.

norsk 17. mai, tamilsk humor

Millom bakkar og berg ut med havet
heve nordmannen fenget sin heim
der han sjølv heve tufterna gravet
og sett sjølv sine...

Agurkauge

Agurknytt er faktisk ganske spennande. Haugabloggen fortalde først at prisen på agurkar hadde gått ned. No fortel mediene at agurkbønder tapar millionar fordi agurkkremmarane ikkje vidarefører prisnedsettinga. Mange ville nok gå så langt som å kalla dette reint agurkmisbruk.

Bilde av og cc-by cyclone bill

For tida får eg grønsakene mine frå snille, økologiske bønder som ikkje driv med kremmarverksemd. Agurkane me får er litt korte og tjukke, men passar utmerka til mitt føremål: Den perfekte brødskiva med agurk, tomat og majones.

Italiensk komponist overtek lokal komposisjon?

Det var slik eg las Verdi overtar Notar Sandnes. Men så viste det seg at det verken var komponist eller noter på ferde, men to selskap med småmusikalske namn. Nokre gonger er røynda mindre fantastisk enn fantasien. Og det kan jo vera godt å ta med seg.

Bake kake søte

Eg og Oskeladden har ein kronisk krangel som går på om ein skal pynta kaker med krem og duppedittar, eller eta dei som dei er, brune og blanke frå forma. Eg liker godt litt pynt, men når eg ser kva som kan skje med det som skulle vore stilige julenissekaker, festlege julehelsingar eller heilt korrekte hanukkahelsingar, er det kanskje like greitt å halda seg til det trygge og minimalistiske.

No er det jul igjen!

Der var juletreet til naboen oppe. Med raude og blåe blinkande lys. Så ingen skal koma her og påstå at det ikkje blir jul i år!

Ein høgremann karakteriserer ein annan...

"Massivt udugelig, inkompetent, selvopptatt, bornert og en skam for sitt parti."

Eg er tidlegare van med at nordlendingar har velsmurte snakketøy når dei skal skjella ut folk. Men dei kan det visst i Høgre i Østfold, òg.

Smelta smør!

Vesla har lært seg å seia s før konsonant. Vips er dei vekke, nesten alle dei morosame orda ho hadde på ting og tang. Prikkehunden heiter ikkje lenger Pott, men Spot. "Ka" er blitt "ska". Smør heiter ikkje lenger Fø. I dag spurde ho meg til og med rett ut om å smelta smør.

Til gjengjeld blir det no laga nye ord med s og konsonant. Det stod visst ein smakt på bordet. Kva ein smakt er, har eg ikkje fått greie på. Men det kjem nok, så talefør den jenta er blitt.

Språkvandring

Det finst jo så mange ord for foreldre. Gamlisar, fossil og trøyttingar er det vel helst ovkule tenåringar som seier. Me har ikkje nådd den fasen endå, her går det på variasjonar over mamma og pappa.

På tamil heiter det jo amma og appa, så dét er det den vesle keisarinna er blitt lært opp til å seie. Men ho går sine eigne vegar, også i orda. Me er blitt både ammi ("mamma" på nordindisk) og vappa ("pappa" for sørindiske muslimar), immi (veit ikkje) og appiau (ikkje her heller). Det er lett å tenka seg at dei søte små har endra foreldre-orda heilt av seg sjølv. Baby power! Barnestyrken er stor.

Eg kom på dette då eg las om elva Vamma. Vamma er sjølvsagt eitt av dei mange namna eg har hatt i det siste.

Needless, unthank, uturvande

Engelske stadnamn er merkelege. Ta, til dømes, denne vegen i Birmingham:



Namnet tyder "Uturvande smau". Og det ser ikkje so veldig turvande ut. Han er ein liten gang, med store bygningar på begge sider. At einkvan tykte at gangen ikkje turvtest, kan eg godt tru. Kunne det moglegvis ha skjedd at ein uheiderleg bymeistar hadde avgjort at vegen skulle byggjast, og at vegen fekk dette namnet av eit misnøgd, forfylgt folk, som hadde ingen annan måte å visa motsegna si?

Ei trist sanninga er at bak dei meste romantiske namna i England ligg ei kvardaglegs, keisam soge. I Nordvik, der eg ein gong budde, var det ei gate som heitte "Unthank Road". So flott, tenkte eg. Einkvan sa ikkje "takk" på ein høfleg nok måte, og folk vart so sinna at dei gav vegen eit slikt namn, for å minna alle om den forferdelege hendinga! Men nei, "unthank" er berre eit gamalt ord for nokon som budde ulovleg, og namnet viser til at garden som ein gong låg langs vegen var ulovleg teke i bruk.

Og det var ikkje annaleis med Needless Alley.

I William Hutton si bok, A History of Birmingham, som kom ut i 1783, fortel han om alle dei "nye" vegar som Birmingham hadde fått i dei siste åra. Ein av dei som var bygd mellom 1700 og 1731 er "Needless Alley." I kva for eit år denne vegen var bygd, og kvifor han fekk eit so merkeleg namn, seiar ikkje Hutton.

Men engelskmenn elskar å skriva bøker. I 1885 skreiv Thomas Harmann ei bok med ei heilt sjarmerande framside:



Og her fortel han at gata i opphav heitte "Needles Alley", fordi det var ein butikk der som selde knappar og nåler.

Pytt.

Dette er ein hest

Av ungar skal ein visst høyra sanninga, og om så er sant, er dyret i biletet ein hest. No ber artikkelen biletet høyrer til oss om å rauta for ungane våre, får me eit dilemma. Kjem ungen til å godta rautinga, eller er det betre med eit i-i-hi-vrinsk? Me får satsa på at det ikkje sit fulle folk og skriv i Aftenbladet, og satsa på hestevrinsk for denne gong. Så får me tenka på korleis me skal introdusera ungen til Magritte seinare.

Sentamile, kalappadamarra sentamile!

I dei siste månadene har dottera byrja å prata ofseleg på tamil. At ho gjer det, og at ho skiljar mellom norsk, tamil og engelsk, var ikkje uventa for oss, sidan eg berre talar tamil med henne medan mora hennar berre talar norsk. Men det som var heilt uventa var kor skarpt skilnaden mellom språka skulle verta i hjernen hennar. Sidan ho veit at norsk og tamil er ulike språk kan ho ikkje godta at noko kan ha det same namnet på både norsk og tamil. Fylgja er at ho talar utruleg reint tamil... og har tvinga meg til å gjera det same fordi ho ikkje gjev seg før at ho har fått eit reint tamilsk ord frå meg.

"Idhu ennadhu?" (Kva er dette?)
"Idhuva? Idhu lastebil" (Denne? Denne er ein "lastebil")
"Thamizhile ennadhu?" (Kva er det på tamil_)
"Aiyo... idhu... idhu... idhu sumaiyundhu!" (Hjelp... dette... dette... dette er eit "sumaiyundhu").

Foreldrene mine vert heilt sjarmerte når dei høyrer henne kalla ei boble for "kumizhi", eller ein kopp for "kuvalai". Det har vorte alt for vanleg å bruka europeiske lånord, som "bubble" og "mug", istaden.

Det nyaste ho gjer er å krevja at eg skulle syngja norske barnerim... på tamil. I huset vårt ljoder det no songar som "Perundhulai sillu" ("Hjulene på bussen"), "Pattinatthilai oru vidu" ("Ved veien lå et hus"), "Sinnathurai silandhi" ("Lille Petter edderkopp") og "Ila isaiyaan" ("Per Spelmann").