Sentamile, kalappadamarra sentamile!

I dei siste månadene har dottera byrja å prata ofseleg på tamil. At ho gjer det, og at ho skiljar mellom norsk, tamil og engelsk, var ikkje uventa for oss, sidan eg berre talar tamil med henne medan mora hennar berre talar norsk. Men det som var heilt uventa var kor skarpt skilnaden mellom språka skulle verta i hjernen hennar. Sidan ho veit at norsk og tamil er ulike språk kan ho ikkje godta at noko kan ha det same namnet på både norsk og tamil. Fylgja er at ho talar utruleg reint tamil... og har tvinga meg til å gjera det same fordi ho ikkje gjev seg før at ho har fått eit reint tamilsk ord frå meg.

"Idhu ennadhu?" (Kva er dette?)
"Idhuva? Idhu lastebil" (Denne? Denne er ein "lastebil")
"Thamizhile ennadhu?" (Kva er det på tamil_)
"Aiyo... idhu... idhu... idhu sumaiyundhu!" (Hjelp... dette... dette... dette er eit "sumaiyundhu").

Foreldrene mine vert heilt sjarmerte når dei høyrer henne kalla ei boble for "kumizhi", eller ein kopp for "kuvalai". Det har vorte alt for vanleg å bruka europeiske lånord, som "bubble" og "mug", istaden.

Det nyaste ho gjer er å krevja at eg skulle syngja norske barnerim... på tamil. I huset vårt ljoder det no songar som "Perundhulai sillu" ("Hjulene på bussen"), "Pattinatthilai oru vidu" ("Ved veien lå et hus"), "Sinnathurai silandhi" ("Lille Petter edderkopp") og "Ila isaiyaan" ("Per Spelmann").

Gode førebilete

(Vesla løfter sykkelen i sine sterke armar og imponerer mora)

"E du ein sterking?"
"E viking."
"E du en _viking_?"
"Amma e viking. Appa e viking. Teddy e viking."

klok om bok

«Det gis ut for mange tykke bøker. Selv er jeg en mobil simultanleser som bærer mine bøker med meg slik kvinner drasset rundt på det obligatoriske strikketøyet før i verden. Forfattere som behersker formatet ”dameveske” (eller enda bedre, ”kåpelomme”) har grepet et viktig poeng.»
Ideen om multiverset i, hmm, Tidsskrift for Den norske legeforening

Som reisande i bleier og barneting kan eg bare uttrykka semje i ønsket om små, berbare bøker (kanskje dei kan læra ein ting eller to av datamaskinmakarar?). Kor ofte har eg ikkje ønska meg ei bok som passer i handflata, som eg kan smuglesa i medan vesla plukker opp pinnar eller spring etter ballar?

Ho må ikkje vera for stor, for då er eg redd eg kjem til å fortapa meg i henne medan vesla rir vekk på ein hund ho har falle for, eller noko slikt.

«Vidare enn jorda, høgare enn himmelen»

தலைவி கூற்று

நிலத்தினும் பெரிதே வானினும் உயர்ந்தன்று
நீரினும் ஆரள வின்றே சாரல்
கருங்கோற் குறிஞ்சிப் பூக்கொண்டு
பெருந்தேன் இழைக்கும் நாடனொடு நட்பே.

-தேவகுலத்தார்.


Det ho sa:

Vidare enn jorda, høgare enn himmelen,
meir løyndomsfull enn djupe vatn
er elsken eg ber for han, frå eit land
der dei pressar ut rik honning
frå svartstilka kuruntjsi-blomar
som veks tett i lia

- Thevakullatthár, Kurunthokai 3

Ei kvinnesak

I mange dagar har eg leita etter ein trådlaus telefon, utan suksess. Nei, det var ikkje fordi trådlause telefonar har vorte dei meste etterspurde julegåvene og har vorte utselde. Det var fordi Ho som herskar i huset tykte at alle telefonane som eg fann var for «mannete». Om dei ikkje var for svarte var dei for kvite eller for sylvfarga eller for runde eller for firkanta... kort sagt var alle for stygge. «Kan du'kje finna enn som e litt søde», spurde ho sorgtungt.

I dag klarte eg det. No er han kjøpt, og me ventar berre på leveringa. Det var eigentleg kjempelett. Eg goggla etter «girly cordless phone», og viste henne det fyrste treffet. Heilt perfekt, tykte ho.

Velsigna vert du, O konge Google
som redder oss menn frå mangein vande

Skumle elefantars

Aftenpoften fortel om ein gjeng elefantar som lagar kvalm på øya Majuli i Brahmaputra-elva. Men noko merkeleg har skjedd, ikkje berre på øya, men også i artikkelen.

Landsbyfolket prøver å skremme vekk elefantene med fyrverkeri og ildbål, men elefantene lar seg ikke skremme og går isteden rundt og spiser på øyas sukkerrørs

India har den største elefantbestanden i Asias, med nærmere 10.000-15.000 elefanter.

Teksten er omsett frå dansk, der me finn den eine ekstra s-en ("Asiens"), men "sukkerrørs" er uforklarleg. Kanskje s-ane er meint som teiknbilete av elefantar? Dei kan jo minna om eit elefantøyre og ein snabel.

Tiruvalluvar og håvamål

Eg ville aldri tenkt å samanlikna Tirukkural sin moralisme med Håvamål sin pragmatisme, men her er ein nordmann som har gjort det. Artikkelen var ganske interessant men omsetjinga av kural 882 var feil. Den tamilske originalen nemner ikkje smilande, hyggjelege folk, men, etter meininga mi, liknar meir på Håvamål enn omsetjinga forfattaren brukte:

Ver ikkje redd for uvenene
som står mot deg som nakne sverd
men ver varsam mot fienden som skjuler seg
som din trufaste frende

So vidt eg veit har Tirukkural aldri vorte omsette til norsk. Det finst ei svensk utgåve, men ikkje på norsk. Kanskje det er tid einkvan tok det opp?

«Jamvel om dette livet endar»

தலைவி கூற்று:
அணிற்பல் அன்ன கொங்குமுதிர் முண்டகத்து
மணிக்கேழ் அன்ன மாநீர்ச் சேர்ப்ப
இம்மை மாறி மறுமை யாயினும்
நீயா கியரென் கணவனை
யானா கியர்நின் னெஞ்சுநேர் பவளே.
- அம்மூவனார், குறுந்தொகை 49

Det ho sa:

Tornane på dei pollentunge buskane
er skarpe
liksom tennene til eit ungt ekorn
i landet der det breie havet glimtar mot kysten
liksom ein safir

Min kjæraste,
jamvel om dette livet endar
og sjelene våre vandrar til nye kroppar
skal du bli skapt som min einaste mann
og eg, som elsken som lever i ditt hjarte
     -- Ammuvanar, Kurunthokai 49

Ein av dei mange tinga som gav gamle tamilske dikt fagerdomen sin var bruken av உள்ளுறை ullurai, «indre tankar». Skildringar av naturen som ein finn i tamilske dikt var ikkje berre skildringar, men inneheld òg innfløkte metaforar. Ved hjelp av desse prøvde diktarane å skildra omveges kjensler som var for sterke til å verta skildra beinveges.

Vanlegvis har ein ullurai fleire tydingar, som i dette diktet. Tornebuskar og ein havkrinsa kyst er ofte symbol for å vera, eller å ha vore, åtskild. Her viser dei til at kjærasten til ho som kved nett har kome attende til henne etter ei lang reise. Og det gjev oss den fyrste tydinga av ulluraien. Me var åtskilde so lenge medan du var i eit fjernt land, seier ho, men slike åtskiljingar varer ikkje i æve. Du kom attende til meg, og slik skal det vera etter me døyr. Sjølv om me skal vera skilde ei stund, skal me finna kvarandre igjen.

Men viss me les dei fyrste linjene igjen kan me finna ei tyding til. Livet og kjærleiken vår er som busken, med både spisse tornar og pollentunge blomar. Men sjølv om tornane er spisse er dei òg ein del av busken sin venleik, nett som tennene på eit ekorn er ein del av det som får det til å sjå søtt ut. Pina ved å vera åtskilde frå kvarandre er som desse tornane og tennene. Det er ein del av det som gjer elsk so vakker.

Og endå ei. Me er som havet og kysten, som busken og blomane, seier ho. Som havet ikkje kan skiljast frå landet, som blomar alltid må blomstra på buskane, so skal me aldri skiljast, og alltid vera isaman, av grunnhåtten vår.

Glede

I dag kveld sat eg og retta oppgåver som studentane mine har levert inn, medan Ho Som Herskar i Huset skreiv noko på datamaskinen.

HSHIH (til seg sjølv): «Uff... kva er ordet for 'pious' på norsk»
Eg: «Gudfryktig»

So no er det offisielt: eg kan betre norsk enn kona mi.

«og det lyt dei hugsa»

நெல்லும் உயிர் அன்றே; நீரும் உயிர் அன்றே;
மன்னன் உயிர்த்தே மலர்தலை உலகம்;
அதனால், யான்உயிர் என்பது அறிகை
வேன்மிகு தானை வேந்தற்குக் கடனே.

Korkje ris
eller vatn
har livgjevande makt
over menneskja på denne vidfemnande jorda
slik som kongane har

og det lyt dei hugsa
når dei ser på krigarane sine
berande på glimande spyd.
-- Purananuru 186

Fort i svingane

«Første fargede fører i formel 1» fortel Dagsavisen no når Lewis Hamilton skal byrja å køyra ovraske mercedesar. Det er litt overraskande. Eg kan ikkje sjå at Lewis Hamilton er så mykje mørkare på farge enn Narain Karthikeyan, som tok til å køyra for Jordan i 2005.

Er det eit noaord for «neger» me har med å gjera, tru?

«Eg såg eit eldfrø»

அக்கினிக் குஞ்சொன்று கண்டேன் - அதை
அங்கோர் காட்டிலோர் பொந்திடை வைத்தேன்
வெந்து தணிந்தது காடு - தழல்
வீரத்தில் குஞ்சென்றும் மூப்பென்றுமுண்டோ

- பாரதியார்

Eg såg eit eldfrø
og sette det
i ein hol trestomn
som stod i ein stor urskog

og skogen brann
til berre oske

når hugen tek fyr
vert kvar gneiste
like mektig
som ein stor brann
- Bharatiyar